NAM NHỜ TINH THẦN PHÚ QUÝ, NỮ NHỜ HUYẾT KHÍ VINH HOA
Đó là căn bản tướng lý phân biệt nam nữ. Con trai thì Tinh sinh Thần, con gái thì Huyết nuôi Mạng. Con trai mà Tinh khô tất chết. Con gái Huyết khô mạng vong. Tinh làm chủ xem tướng ở đâu? Trên trời mặt trăng, mặt trời là tinh hoa, dưới đất con người có hai mắt là tinh thần. Thần là mầm của Tinh. Tinh khoẻ nên Thần sáng. Thần sáng thì mắt thanh tú. Cho nên trai cần đôc mắt có hắc quang sạ nhân (như bắn vào người). Sách viết:

Nhãn như điểm tất chung thân gia nghiệp vinh hoa.

Thần túc khí túc bạch thủ sáng thành gia nghiệp.

Dịch nghĩa:

Mắt đen nhu điểm sơn, suốt đời vinh hoa
Thần vượng khí vượng tay trắng dựng cơ đồ

Bởi thế con trai mới lấy tinh thần làm chủ.

Con gái lấy huyết làm chủ thì chứng nghiệm ở đâu? Huyết ở trong da, sắc ở ngoài da. Trong da nếu huyết đủ thì ngoài da sáng đẹp. Huyết nội, sắc ngoại là một là rễ, một là cây non. Có rễ, có cây, rễ tốt tất cây tốt. Có huyết mới có sắc. Huyết bầng lên để thành khí tạo sắc. Cho nên phải đủ khí huyết mới hay. Nhược bằng huyết tốt mà sắc không nhuận là có rễ mà không cây hoặc sắc sáng đẹp mà trong vô huyết gọi là "Hữu niên vô căn chủ" là Dâm tướng! Nếu huyết nhuận mà bất hoa (nghia là không có những lốm đốm hồng hồng mờ mờ) thì yểu. Sắc sạm, môi khô là yểu hoặc khó sinh sản. Tóc là chất dư của huyết, nếu tóc thưa, mỏng, vàng, ngắn thì không tốt. Tóc xanh chủ quý, tóc dài chủ hiền! Tóc xoăn trôn ốc, vàng ngắn, khô cứng là tiện tướng hại chồng hại con. Con trai mắt sáng con gái tóc dầy đều tốt. Ca dao ta có câu: "Đàn bà tóc tốt thì sang" là vậy. Sách tướng viết:

Bì bạch vô quang sắc bất hoa

Quyền cao ngách tước mục viên tà

Chuỷ tiêm điến kiêu kiêm hung lộ

Tam thập niên lai giá thất gia.

Dịch nghĩa:

Da trắng không có quang ánh, huyết bất hoa

Quyền cao, trán bạt, mắt tròn hay tà thị

Miệng dẩu, đít cong, ngực ưỡn

Ba mươi tuổi lấy mười chồng.

Sách tướng viết:
Bối hãm thành khang phụ bất nghi

Hung đuờng cao khởi hiếu vi nghi

Tinh hoàng diện xích thần hân lộ

Bất hiếu bất hiền phá bại thê.

Dịch nghĩa:

Lưng có đường rãnh theo xương sống rất kỵ

Ngực nhô cao thích làm việc bậy bạ

Tròng mắt vàng, mặt đỏ, môi cuốn lộ sỉ

Là loại bất hiếu, bất hiền, là loại vợ phá bại.

Sách tướng viết:

Phụ nữ tinh trường bất lộ quang

Bì hương nhục nhuận hảo hiền lương

Sắc huỳnh hoà trạc bích tản diện

Sinh tử tu đuong bái thánh vuong


Dịch nghĩa:

Đàn bà mắt dài không lộ quang

Da thơm, thịt nhuận là hiền lương

Sắc trạch hoà dịu hơi ẩn xanh như lòng trắng trứng luộc

Đẻ con tất làm nên sự nghiệp (sinh quý tử).

Sách tướng viết:

Trạch phụ hà tu trạch mỹ dung


Kiên viên bối hậu thọ như tùng


Tị long phượng mục mi câu ngách

Dưỡng tử từ đường bái thánh quân.

Dịch nghĩa:

Chọn vợ cần gì chọn mắt đẹp

Vai tròn, lưng dầy tất không non yểu

Mui rồng, mắt phượng, lông mày như lưỡi câu

Nuôi con cao quý gần thánh vương.

Sách tướng viết:

Trợ phu tế hưng gia chỉ vị thanh hoà khí túc.

Phụ nhân nữ khí thô nãi hạ tiện chi bối.

Dịch nghĩa:

Giúp chồng dựng nghiệp chỉ vì tiếng nói hoà thần khí đủ.

Đàn bà khí thô (hơi thở, tiếng nói) là loại hạ tiện.
 
 MẮT MỊ VÀ MẮT TÚ
Theo tục nhãn mị hay tú đều đẹp. Theo tướng nhãn đẹp mị đẹp tú khác hẳn nhau. Qua phân biệt của tướng thuật thì mị là chiều chuộng, vuốt ve, nũng nịu, lẳng lơ; tú là đoan trang, trong sáng, hiền hoà, dịu dàng. Đàn ông con trai đôi mắt phải thần quang cường phát.

Đàn bà con gái đôi mắt phải hoà huệ, thuần tĩnh. Đôi mắt ví như một khúc nhạc hay, người thưởng thưc không biết chán. Người đàn bà nào nhãn lộ hung quang khiến cho người đối diện hãi sợ thì nhất sinh ra tai hoạ, suốt đời cô độc, khắc sát. Người nào nhãn quang lưu đãng, ướt át, đong đưa, làm kẻ đối diện nảy sinh thị tâm thì dễ truỵ lạc, phong trần khó thoát.

Người nào nhãn quang đục, thô, quái đản khiến cho kẻ đối diện chán ghét thì suốt đời bần tiện, lao đao.

Người nào nhãn quang nhu nhược, như nhát sợ khiến cho người đối diện vừa thương hại vừa yêu chuộng thì chẳng tránh khỏi bị đàn ông dụ dỗ hoặc rồi phụ bạc.

Chỉ có đôi mắt hiền hoà trinh thục nên mới gọi là mắt đẹp theo tướng nhãn. Vì hoà thục nên mới hậu trọng, vì hậu trọng nên mới uy nghi. Nhờ uy nghi nên người mới biết kính trọng, vị nể.

Hoà thục, hậu trọng, uy nghi cộng lại với nhau gọi là tú.